Sağlık profesyonellerinin tıbbi pratik ve bilgilerinin yanında, kullanacakları entegre güncel ilaç rehberi (Vademecum Web Service Modülü) ile gerek etkileşim gerekse doz ilişkili ilaç hatalarının önüne geçilmesi mümkün.

Modern tıp uygulamalarında yaşanan gelişmelere her an bir yenisi daha ekleniyor. Bireyin ve toplumun sağlığını geliştirmeye dayalı araştırmalar büyük başarı haberlerini beraberinde getiriyor. Yakın geçmişte kitlelerin kabusu olan hastalıkların çoğu, günümüzde kolayca tedavi edilebilir ya da önlenebilir hale geldi. Gelişen tıbbi olanakların daha fazla insana ulaşması için yürütülen çalışmalar dünya çapında destek görürken; hastalıksız, yaşam kalitesi yüksek bir gelecek bizlere çok da uzak değil gibi görünüyor.

Halen riskli noktalar bulunuyor

Tüm bilimsel gelişmeler ve uygulamaya yönelik yenilemelere karşın halen tıbbi müdahalelerin getirdiği birtakım riskler gerek sağlık profesyonelleri gerekse hastalar açısından üzücü sonuçlara yol açabiliyor. Tıbbi uygulamalar ve tedavilerde karşılaşılan engellerin önemli bir kısmını, hatalı ilaç kullanımı ve buna bağlı yan etkiler oluşturuyor. Hatalı ilaç kullanımı ekonomik kayıp ya da tedavi etkinliğinde azalmadan, ciddi ilaç etkileşimleri ve ölüme kadar varan sonuçlar doğurabiliyor. Yapılan çalışmalar, hastanede meydana gelen tedavi hatalarının %3 ile 5’ini ilaç-ilaç etkileşimlerinin oluşturduğunu gösteriyor. İlaç-ilaç etkileşimleri aynı zamanda hastaların acil tıp departmanlarına başvurmalarının önemli nedenleri arasında yer alıyor.

İlaç etkileşimlerinin ve ilaç yan etkilerinin kontrol basamaklarının sıklaştırılması ile önemli ölçüde azaltılabileceği biliniyor. Hastane bilgi yönetim sistemi ve e-order aşamalarında ilaçların olası etkileşimleri ve yan etkileri hekim tarafından gözlenebilirken, eczacının da özellikle çoklu ilaç kullanımındaki bilgilendirici etkisi daha güvenilir hale getirilebiliyor.

Hastanın yönlendirilmesi önemli

İlaç etkileşimleri birçok farklı mekanizma üzerinden meydana gelebiliyor. İlaç etkileşimi ilacın alımından önceki uygulamaların bir sonucu olabilirken (amfoterisinin salin solüsyonu içinde presipite olması gibi), önemli etkileşimlerin büyük kısmı, karaciğer ve gastrointestinal sistemde ilaçların birbirinin metabolizması üzerindeki inhibitör ya da indükleyici etkilerinin neticesinde ortaya çıkıyor. İlaçlar arası etkileşim kadar önemli olan bir diğer sorun ise, besin-ilaç etkileşimleridir. Hastaların günlük beslenme alışkanlıkları kimi zaman tedavi etkinliğinde azalmaya sebebiyet verebiliyor. Örneğin, hastanın sürekli tükettiği süt ürünleri kullanmakta olduğu kinolonların, tetrasiklin ya da azitromisinin absorbsiyonunu önemli ölçüde azaltabiliyor. Bu noktada hekim ve eczacının hastayı yönlendirmesi oldukça önem kazanıyor.

Yaşlı gruplar üzerinde yapılan çalışmalar, bu bireylerin %70’inden fazlasının en az bir kronik hastalıkla yaşadığını gösteriyor. Bu kronik hastalıkların içerisinde en sık karşılaşılan problem, hipertansiyon. Yine yaşlı bireylerin büyük bir kesimi daimi olarak reçeteli ilaç kullanıyor. Birden fazla ilaç kullanımının ileri yaşlarda artması ilaçlar arası etkileşim ihtimalini yükseltirken, artan hastalık durumu da ilaç-hastalık etkileşimi açısından yakın takip gerektiriyor. Yine, ciddi karaciğer yetmezlikleri metabolik klirensin azalması ve ilaçların plazma düzeyinde artışına neden olabiliyor.

Amaç hatasız ilaç kullanımı

İlaçlara bağlı gelişen advers olaylar (İAO) dünyanın sağlık gündeminde geniş yer tutuyor. Amerikan Ulusal İAO Projesi kapsamında yürütülen iki yıllık çalışma, ABD içerisinde yılda 701.547 ilaca bağlı gelişen advers olayın rapor edildiğini gösteriyor. Sağlık Araştırmaları ve Kalite Ajansı’nın (AHRQ) verilerine göre 770 binin üzerinde seyreden ilaca ilişkin advers olay, sağlık harcamalarında ciddi bir kayıp yaratıyor. İngiltere’de 2001 yılında mercek altına alınan 10 binin üzerinde ilaç hatası ilişkili klinik tabloda, 1/10 oranında ölüm gözlendiği bildirildi. Bu oran iyi sağlık uygulamalarına verilen önemin artması ve ilaç kontrol sistemlerinin gelişmesi ile aşağı çekilmeye devam ediyor.

İlaç destek ve kontrol sistemleri hekim ve eczacıların koordinasyon içerisinde daha güvenli sağlık hizmeti üretmelerine büyük oranda kolaylık sağlıyor. Hızlı erişim olanakları ile rutin kullanıma sokulan bilgisayarlı sistemler, ilacın monografik bilgisinin ötesinde, etkileşim ve maksimal doz gibi hayati hatalara yol açabilecek parametrelerin kontrolünü sağlıyor. Yapılan araştırmalar; ilaç hatalarının %39’unun order sürecinde, %11’inin ise dağıtım sürecinde gerçekleştiğini gösteriyor.

Riskleri azalmak için Vademecum

Bu noktada ilaç kontrol sistemlerinin ilk aşamadan itibaren kullanılıyor olması hata riskini en aza indirmenin en etkin yolu olarak görülebilir. Sağlık profesyonellerinin tıbbi pratik ve bilgilerinin yanında kullanacakları entegre ilaç sistemi ile gerek etkileşim gerekse doz ilişkili hataların önüne geçilmesi mümkün. Vademecum Web Service Modülü’nün önemi işte bu aşamada devreye giriyor. Vademecum bilgi sistemi, reçete edilen ilaca ilişkin monografi, etkileşim, doz bilgilerinin yanında, fiyat ve ödeme koşulları gibi birçok detayı hekim ve eczacının, alıştığı ekrandan tek seferde görmesini sağlıyor. Riskli etken madde, soğuk zincir, pediatrik kullanım gibi özel uyarılarla kullanıcı dostu bir uygulama sunan Vademecum, güvenli ilaç kullanımını en üst düzeye çekmeye yardımcı.