Çoğu zaman, iş kendi iyiliğimiz için en iyi kararları vermeye geldiğinde kötü seçimler yapabiliyoruz. Özellikle kendi sağlığımızla ilgili konularda sorumlu olabilmek ve doğru kararları verebilmek pek çoğumuz için zor bir süreç olabiliyor. Bu durumun en iyi örneklerinden bir tanesi de kronik rahatsızlığı olan kişilerin çeşitli zorluklarla ve sorumluluklarla başa çıkabilme yöntemleridir.

Kişinin sağlık problemleri dolayısıyla kendine karşı sorumlulukları olduğu gibi, sağlık uzmanlarının da hastalara karşı sorumlulukları vardır. Sağlık uzmanlarının sorumsuzluktan dolayı yapabileceği hataların ise oldukça riskli ve ölümcül sonuçları olabilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nün raporlarına göre insanların %50’si doğru ilaç kullanımında hata yaparken, yazılan ilaçların da çoğu ya yanlış reçetelendiriliyor ya da hastaya yanlış bilgilendirilme yapılıyor. Bu tür durumlar, hastanın oldukça ölümcül sonuçlarla yüz yüze gelmesi bir yana, sağlık hizmeti sağlayıcılarının da büyük maddi kayıplar vermesine sebep oluyor. Bu şekilde bir çıkmazın çözümü ise yine teknoloji ile geliyor.

Proteus Digital Health yöneticisi Andrew Thomson: “Eğer insanlara uzun vadede sürekli ve düzenli olarak bir aktivitede bulunmasını söylerseniz bu çoğu kişiye oldukça zor bir yük olarak gözükecektir. Çünkü insanları robotlar gibi programlayamazsınız. Bu durum sağlık sistemlerindeki büyük problemlerden biri haline gelmiştir çünkü özellikle kronik rahatsızlıkları olan hastalar her gün düzenli olarak ilaçlarını almakta sorun yaşamaktadır.”

Bu durumu şu şekilde özetlemek belki de hepimiz için daha anlaşılır olacaktır: 80 yaşındaki hasta annenizin ya da babanızın her gün düzenli olarak doğru ilaçları kullanmasını sağlamak ve kontrol etmek bir süreden sonra büyük problemler ortaya çıkarabilir. Ortaya çıkabilecek olan ihmalkarlığın sonucu dönüşü olmayan bir felaketle sonuçlanabilir.

Proteus Digital Health bu tür bir soruna ilginç ve bilim-kurgu niteliğinde bir çözüm getirebilmeyi başardı: İçtiğiniz her ilaç, siz onu yuttuktan hemen sonra bilgisayarınıza bir e-mail ya da tweet atacak.

İlk bakışta gerçekten de bilim-kurgu senaryosu gibi gözükse de aslında oldukça mümkün. Anahtar nokta, alınan her ilacın içine, sindirilebilir bir sensör yerleştirebilmekte geçiyor ve bu günümüzün sensör teknolojileri ile artık bu mümkün.

Proteus Digital Health’ten Andrew Thomas bu yeniliği şu şekilde açıklıyor: “Aslında çalışma şekli patates ile yapılan basit sistemlere benziyor.  Patates içine yerleştirilmiş biraz bakır ve magnezyum sayesinde yapabileceğiniz basit kaynaklar gibi, iyonik bir solüsyon içine koyduğunuz iki benzeşmeyen metal sayesinde gerçekleştirilen kimyasal bir süreç. Yaptığımız şey; bakır ve magnezyumu alarak bir milimetreden bile daha küçük olan bir tahıl tanesinin içine yerleştirmek ve bu taneyi alınan ilaçlarla kombine etmek. İlacı yuttuğunuz zaman vücudunuz tıpkı bir patatesin yaptığı işlevi yerine getirebilecek. Bu noktada iyonik sıvı mide asidiniz olacak ve sensör için gerekli voltajı oluşturacak.”

İlaç ile birlikte yutulan bu sensör, bulut teknolojisi sayesinde topladığı tüm verileri iletebilecek ve hasta tarafından giyilen küçük bir giyilebilir-dijital parça aracılığıyla akıllı telefonlara, tabletlere, bilgisayarlara bağlanabilecek. Böyle bir icadın önemi, ilaç kullanımlarında tek bir dozun dahi hayati öneme sahip olduğu durumlarda özellikle ortaya çıkmaktadır. Yaşlılık, ihmalkarlık gibi durumlar sebebiyle unutulan tek bir doz, hastalığa direnç kazandırabileceği gibi duruma göre farklı olumsuz sonuçlar da verebilir.

İçerisinde sensör bulunan ilaç yutulduktan bir süre sonra hastaya ya da yakınlarına şu mesajı gönderiyor: “Merhaba, Ben Novartis ve şu an olmam gereken yerdeyim.” Daha sonra ise alınan ilacın bilgilerini göndermeye başlıyor.

Şimdiye kadar düzenli ve doğru ilaç kullanımı için pek çok teknoloji geliştirildi. Bunların arasında akıllı ilaç kapsülleri ve çeşitli mobil uygulamalar da mevcut. Bu uygulamalardan MedSnap, çok ve çeşitli ilaç kullanımı yapmak zorunda kalan hastalara büyük bir kolaylık sağlayabiliyor. Pek çok farklı boyut ve renkte ilaçların bir arada çekilen fotoğraflarını dahi analiz ederek tanımlayabilen uygulama, bir anlamda pek çok mobil kullanıcının bilinmeyen şarkıları tanımlamak için kullandıkları Shazam uygulaması ile aynı mantıkta çalışıyor. MedSnap ile ilgili ayrıntılar için buraya tıklayabilirsiniz.

Türkiye’de de bu tür çalışmalar sürdürülmektedir. Yakın zamanda İzmir Büyükşehir Belediyesi öncülüğünde gerçekleştirilen projede, görme engellilerin daha pratik ilaç kullanımı yapmalarını sağlamak amacıyla akıllı bir ilaç kutusu geliştirildi. Ayrıntılara buradan ulaşabilirsiniz.