İzzet Buğra Cansev | On 29, Nov 2016

Süper hızlı bilgisayarların genetik verilerimizi de saklayacak olması sağlıkta çağ atlatacak. Peki nasıl?

”Doktor Nurettin bey elindeki kibrit kutusu kadar olan metal parçayı, karşısındaki mekanik hesap makinesine yerleştirdi. Rutin kontrole gelen arkadaşının çocukluğundan yetişkinliğine kadar olan bütün gelişim evrelerini grafikler halinde görüyordu. Aradan az bir süre geçmiş, gelecekte olabilecek ciddi bir hastalığın ilk izlerini bulmuş ve sıra bu kusuru düzeltmeye gelmişti.”

Bu paragrafı 1900’lü yılların ortalarında okuyan biri için hayal gücünün sınırları ne ise günümüzden 10 sene sonra okuyacak biri için gerçeklik de odur.

Michigan Üniversitesinden John Holland, 1975 tarihli ”Doğal ve Yapay Sistemlerde Adaptasyon” kitabında ilk defa genetik kodların algoritmalara dökülmesini ve sistemli bir şekilde gelişim evrelerinin incelenebilmesini sorgulamıştı.

Genetik algoritmalar, doğal yaşam içerisinde oluşabilecek senaryoları bilgisayar üzerinde taklit eder ve en olası faktörleri sıralar. Mevcut bir problemin çözümünü basamaklar halinde sıralarken doğanın ”en iyi” olanı seçme eğilimini de koşullara eklemesi bu biyo-döngüyü daha iyi kavramamıza yardımcı olur. Bireyin bulunduğu çevreye ve taşıdığı kök hücrelerden gelen genetik bilgilere göre biyolojik değişimlerini gözlemlememiz, hastalıklar ve tedaviler hakkında bizleri aydınlatabilir. 

Gelelim yapay zekâya, IBM firmasının üstünde çalıştığı ”Watson” tam da burada bizlere yardımcı olabilecek bir teknoloji.
2014 senesinde ”IBM Watson” ve ”New York Genome Center” işbirliği neticesinde beyin tümörleri üzerine genetik çalışmalar başlamış, Merkez bünyesine gelen hastaların genetik verileri alınarak alternatifleri araştıran girişimin esas hedefi: Tümör gelişiminin sebeplerini en detaylı şekilde gözlemlemek. Sürekli yeni veriler toplayıp bunların üzerinde tahminler yürütmeye dayalı sistem, IBM firmasının gözde çalışmalarından biri. Yani genetik algoritma ve faydalı veri + hızlı ve yüksek işlem gücü = daha iyi tanı ve tedavi imkânı. Bu işbirliği günümüzde hâlâ devam etmekte ve güncel birikimlerle desteklenmektedir.

Kök hücreler, genetik algoritmalar ve yapay zekâ, sağlık orkestrasının yeni üyeleri.Tabii bunlarla beraber hastanın hangi tip ilaçlar ile destekleneceği de yine genetik verilerin haberlerine dayanacaktır. 

New York Genome Center bilimsel kurul görevlilerinden Toby Bloom, yaptığı açıklamada yapay zekânın doktorların karar verme mekanizmalarında önemli bir yeri olacağını belirtiyor.

IBM’in bilgisayar destekli biyoloji araştırmacılarından Ajay Royyuru ise bu çalışamalar ile kazanılacak zamanın önemini vurguluyor.

“Bir hastalığın var olmasının önüne geçmek, tedavisinden daha önemlidir” felsefesi, genetik araştırmalar ve yapay zekâyı daha çok beraber duyacağız.