İlaç sektörünün gelişen teknolojiye uyum sağlaması ve hastaların taleplerini uygunca yerine getirmesi oldukça önemlidir. Her gün gelişmeye devam eden dijital sağlık teknolojilerini göz önünde bulundurduğumuzda insan hakkında elde edilen verilerin ne kadar detaylandığını hayretle izliyoruz. Peki ilaç şirketleri bu teknolojileri ne kadar takip ediyor? Kaç şirket bu gelişmeleri kullanarak ürettiği ilaçları değiştiriyor? Dünyaca ünlü firmaları bir kenara koyarsak geriye kalan isimler için bunun pek net bir cevabı yok. Lakin size vereceğim başka bir cevapla ilaç sektörünün uzun vadede nasıl değişebileceğini anlatabilirim. Geleceğin ilaç şirketlerinin başarılı olması için aşağıda sıralı başlıklar hâlinde ele alınan 10 teknolojik gelişmeye dikkat etmesi büyük önem arz etmektedir.

1- Güç sahibi hastalar

Sağlık hizmeti aldıkları kurumla ortak olan hastalar tüm sağlık sistemini değiştirebilecek güce sahiptirler. Araştırma yapar, bilgi toplar ve sürekli bilgi alırlar. Bu özellik pek çok açıdan faydalı olsa da tıp avam tabakasından kişilerin kolayca anlayabileceği bir şey değildir. Her tıbbi alanın uzmanları hastalara tedavi aşamasında bir ortak gözüyle bakmak için cevaplar vermeye sürekli hazır olmalıdır. Bu e-hastalar klinik deneylere girmek isteyecektir. Bazıları ise kendi deneylerini yürütmek için biyoteknoloji şirketlerini kullanacaklardır. Düzgün yönetmelikler olmadan pek çok merdivan altı laboratuvar ortaya çıkabilir, duygular devreye girdiği anda ahlak ortadan kalkabilir. Bu hareketin kendisi iyi bir amaca hizmet etse de geleceği belirsizdir. İlaç şirketlerinin hastalara en iyi hizmeti vermek için onlarla iş birliği yapmak zorunda kaldığı yeni bir sağlık sistemi için hazırlanmalıyız.

2- İlaç sektörünü değiştirmek için sağlığı oyunlaştırmak

İlaç şirketlerinin hastaları ve tıp uzmanlarını bir ürünü kullanmaya teşvik etmek için denediği yöntemler artık eskidi. İnsanlara erişmek için çevrimiçi ortamlara girip ilaç kullanımına bağlılığı arttıran ve firmanın imajını düzelten oyunlaştırma kavramına yönelmek gereklidir. Örnek olarak Pokemon Go’nun haftalar içinde sektörü nasıl değiştirdiğini unutmayalım. Pokemon Go GPS üzerinden çalışan basit bir oyun olmasına rağmen kitleleri koltuktan kaldırıp dışarıya çıkardı ve sağlıklı bir yaşam için gerçek adımlar atmalarını sağladı. Eğer müşteri reklam platformu olarak kullanılabilecek bir şeyin önünde oturmuyorsa yeni bir platform gereklidir. Müşteriyle etkileşime geçilen ve sağlıkla ilgili seçimlerin uyduğu bir platform. Eğer bir hasta “bağlılık” lafını duyarsa çabuk sinirlenebilir. Zira bu terim emirleri takip etmeyi çağrıştırır. Bunun yerine hastalar hizmet aldıkları kurumla beraber karar vermeli ve duruma göre teşvik edilmelidirler.

3- Farklı türde gerçeklikler dünyayı değiştirir

Oculus Rift ve Google’ın kontakt lensleri gibi arttırılmış ve sanal gerçeklik cihazları dijital bilgilendirme sayesinde bize dünyaya farklı açılardan bakmayı öğretiyor. Eğer bir sanal gerçeklik cihazını deneme fırsatınız olduysa bir web sitesinde yazan bilgiler ile üç boyutlu ortamda bir ilacın nasıl çalıştığını görmenin ne kadar farklı olduğunu tahmin edebiliyorsunuzdur. Yani sanal gerçekliğin ilaç sektörü için sahip olduğu potansiyelden haberdarsınızdır. Bu deneyim o kadar güçlüdür ki kısa zamanda unutmayacağınız kesindir. Zaten bilgiyle dolup taşan bu dünyada aslında ihtiyacımız olan bu değil midir?

4- Evde genom dizilimi yapmak

Kendi genetik yapımıza göre özel hazırlanmış tedaviler için genomik ve kişiselleştirilmiş ilaç teknolojisi… Kendi DNA verilerimin bulunduğu devasa bir text dosyam var. Hepimizin genetik ve metabolik yapısı farklı olsa da milyonlarca insan için standart olarak üretilmiş ilaçlar yerine bu dosyayı doktoruma götürüp özelleştirilmiş ilaçlar alabilirim. DNA dizilimi yaptırmanın maliyeti giderek düşüyor ve bu hizmet toplumun çoğunluğu için erişilebilir olduğu vakit reçeteyle ilaç yazma kavramı tamamıyla değişecek. İlaç sektörünün daha iyi çözümler sunabilmesi için bu değişime hazırlanması gerekiyor.

5- Vücut faaliyetlerini takip etmek ve ölçmek

Sağlık değerlerinizi ölçmek için kullandığınız vücudunuzun içinde ve dışında bulunan ucuz ama konforlu sensörler oldukça önemlidir. Zira klinik deneylerin başarısı araştırmacıların nasıl veri topladıklarıyla alakalıdır. Bu sorunun sağlık sensörleriyle devamlı veri toplayarak çözüldüğünü düşünün. Eğer ilaç sektörü de veri toplama yöntemini değiştirirse kâr-fayda oranı da buna göre değişebilir. Lakin bu sonuçlardan faydalanmak için sürekli teknolojiyi takip etmeli ve geride kalmamalıyız.

6- Kendi kendinize yapabildiğiniz (DIY) biyoteknolojik ürünler

“Do it yourself (DIY)” yani “Kendin yap” şeklinde tabir edebileceğimiz biyoteknolojiler sayesinde araştırmada sınır tanımayan yeni nesil bilim adamları türemeye başladı bile. Büyük fikirler büyük şirketlerden gelse de pankreas kanseri için yeni bir test yöntemi geliştiren Jack Andraka gibi sade vatandaş seviyesindeki bilim adamları bu döneme son verebilir. Zira kendisi maliyeti oldukça düşük olan bu testi icat ettiğinde 15 yaşındaydı. Bu tarz girişimleri desteklemek DIY biyoteknolojilerin gelecekte de güvenli bir şekilde devam etmesi için anahtar olabilir. Bunun için kurallar ve yönetmelikler olsa da gençlerin odalarında çalışarak büyük işler başarabileceğini göz ardı edemeyiz. İlaç sektörünün garaj laboratuvarlarında çalışan ve parlamayı bekleyen yıldızlara daha çok dikkat etmesi gerekiyor.

7- Üç boyutlu yazıcılar ile her şeyi hayata geçirin

Üç boyutlu yazıcı teknolojisi tıbbi protezler, ekipmanlar ve ilaçları tamamıyla değiştirebilir. İskoçya’daki bir araştırma grubu üç boyutlu yazıcılarda ilaç yapmaya başladı bile. Hatta ürettikleri ilk ilaç FDA tarafından 2015 yılında onaylandı. Büyük ilaç şirketlerinin katkısı olamadan sizin için özelleştirilmiş bir ilacın planlarını aldığınızı ve bunu eczanenizde üç boyutlu yazıcıdan çıkardığınızı düşünün. Artık standart ilaçlara yüzlerce lira para vermenize gerek yok. Kullandığınız ilaç sadece sizin genetiğinize özel.

8- İnsanlar üzerinde deney yapmak sona eriyor

İnsan bedeninin detaylı bir şekilde uyarılmasıyla gerçekleştirilen deneyler birgün sona erecek. İlaçların gerçek insanlar üzerinde denendiği vahşi bir dönemde yaşıyoruz. Peki ya bütün bu ilaçları saniyeler içinde insan bedenini temsil eden süper bilgisayarlarda deneyebilseydik? Ahlaki tartışmalar ortadan kalkardı ve bilime karışmadan işini yapmasını izlerdik. Daha ucuz, hızlı ve güvenilir olurdu. Yukarıda bahsettiğimiz tıbbi veri toplama yöntemleri sayesinde olasılıklar sonsuzdur. Bu aşamada kimsenin zarar görmeyeceği de kesindir.

9- Zor kararlar vermek için süper bilgisayarlar kullanmak

Süper bilgisayarların gücünü kullanan yapay zekâların verdiği tıbbi kararlar gelecekte sağlık hizmetlerini değiştirecek. Örnek olarak IBM Watson gibi bilişsel bilgisayarlar büyük veriyi analiz etmek için genom araştırması yanında biyoteknolojiyle de uğraşıyor. Bu da yakın zamanda yeni ilaçların ortaya çıkma şeklini değiştirebilir. Tabii ki bir insanın gözetimi her zaman önemli olacaktır ama bir makinenin daha isabetli ve hızlı analiz yaptığını da unutmamak gerekir.

10- Kandaki nanorobotlar

İnsan kanındaki nanorobotlar sürekli sağlık değerlerini ölçtükleri için erken teşhiste önemli rol oynayabilirler. Eğer küçük nanopaketler sayesinde direkt olarak hücreye ilaç taşıma mümkün olursa ilaç sektörünün buna göre üretim yapması gerekecektir. Bunun için ilaç kavramına yeni bir yaklaşım gereklidir. Aksi taktirde ilaç sektörünün değişimi oldukça sancılı olacaktır. Bu şimdilik oldukça hayal ürünü gibi gözükse de erken hazırlık yapmak her zaman sektör için faydalıdır.

Kaynak:

http://medicalfuturist.com/disruptive-technology-pharma/

https://www.linkedin.com/in/bertalanmesko