Sağlık verilerinin toplanmasını sağlayan dijital ekipmanlar/enstrümanlar her gün artıyor. 2002-2003 yıllarında ülkemizde kamu hastanelerinde veri girişleri sadece masaüstü bilgisayarlardan gerçekleştirilirken, 2013’te mobil platformlar ve web tabanlı çözümlerle veriye ulaşım mobil/global bir hale geldi. Doktorlar ve yardımcı sağlık personelleri, tedavi süreçlerinin kayıt altına alınması ve doğru teşhisin hastaya uygulanmasının denetlemesi, farklı fikir alışverişlerinin sağlık profesyonelleri arasında paylaşılması açısından teknolojinin sunduğu her tür cihazı (akıllı telefonlar, tabletler, pda ve notebook’lar vb. gibi) aktif olarak kullanıyor.

Mobil cihazların artması ve sağlık alanındaki projelerde fiili olarak kullanılması “birlikte çalışabilirlik” kavramını da otomatik olarak tetiklemiş oldu. Acil sağlık hizmeti sunulan durumlarda, hastadan elde edilen bilgininin sevk edilen kurum ile anlık olarak 3G üstünden paylaşılması bile mümkün, yani daha ambulansta iken, hastanın kritik verilerini paylaşarak kuruma varıldığında yapılması gereken tetkik, tedavi noktasında önceden planlama yapılması, buna bağlı olarak karar süreçlerinin daha esnek ve etkin biçimde işlemesi sağlanabiliyor.

T.C. Sağlık Bakanlığının ikinci sürümünü devreye aldığı Sağlık.NET projesi ise karar destek sürecinde temel verinin sağlanması adına altyapıyı oluşturuyor.

Peki sonraki aşama ne olacak?

Bu sorunun yanıtını, teknolojinin önümüzdeki günlerde bize getireceği yenilikleri takip ederek tahmin etmeye çalışabiliriz.

 1.  Bulut Bilişim

Marka haline gelmiş teknoloji devlerinin bu alanda yapmış olduğu yatırımlar ortada… Kullanım açısından her gün daha fazla verinin bu alanlarda işlendiği, saklandığı ve paylaşıldığı araştırmalarla da görülüyor. ABD’de bulut bilişim odaklı sağlık projeleri devreye alınmaya başlandı.

2.  Akıllı Cihazlar ve Mobilite

iPhone ve iPad’in yarattığı pazar, her sene rakiplerinin çoğalması ile birlikte büyüyor. Android işletim sisteminin kendini geliştirmesi, iOS’a rakip olacak özellikleri yeni donanımlarla birleştiren markalar, rekabetin kızışmasını sağlıyor. Windows 8’in de devreye girmesi ile birlikte, akıllı cihazlarda önümüzdeki günlerde yepyeni sağlık projeleri ile karşılaşılması gayet makul görünüyor.

3.  Sosyal Medya

Sağlık kavramı – sosyal medya ile birleştiğinde, bir öneri ve araştırma merkezi gibi kullanılmaya başlandı. Sağlık hizmeti sunan kurumlar dijital mecrada en kolay bilgi ve hizmet sunabilecekleri alanların sosyal medya olduğunun artık farkındalar… Hastalar da iletişim kurmanın en hızlı yolu olarak adlandırılan bu platformları soru sormak, bilgi edinmek ve araştırma yapmak için kullanıyorlar.

Kritik soru : Güvenlik

Bahsettiğimiz yakın gelecek öngörüleri içerisinde ortak payda: Güvenlik Riskleri

Türkiye’de halen sağlık verilerinin toplanması, işlenmesi ve paylaşılmasına ilişkin hukuki bir mevzuat söz konusu değil. T.C. Sağlık Bakanlığı’nın konuyla ilgili çeşitli çalışmaları olduğunu biliyoruz, “Kişisel Sağlık Verilerinin İşlenmesi ve Veri Mahremiyetinin Sağlanması Hakkında Yönetmelik” geçtiğimiz günlerde kamuoyundan bilgi ve görüş alınmak üzere yayınlandı.

Sosyal Güvenlik Kurumunun elindeki verileri belli bir ücret karşılığında üçüncü kişilerle paylaşacağını medyaya yansıyan haberlerde gözlemlemiştik. E-Reçetenin devreye girmesi ile birlikte akıllara başka sorular da geliyor. Örneğin hastalara yazılan tüm ilaç, tedavi bilgileri ve teşhislere elektronik ortamda onay veriliyor. Ancak bu verilerin gerçek sahipliği ( SGK, Sağlık Bakanlığı, hizmet alınan sağlık tesisi, hastanın kendisi) noktasında açık/net olmayan bir süreç söz konusu.“Bu tipteki verilerin hastadan izin alınmadan paylaşılması mümkün müdür?” sorusu yanıtlanmıyor.

Verilerin toplanmasının dışında, mahremiyet içeren sağlık bilgilerin bulut bilişim, mobilite ve sosyal medya üzerinde yer almasının yaratacağı etki kaos boyutuna ulaşabilir.

Örneğin; Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz yıllarda yaşadığı rahatsızlık sırasında, laboratuvar sonuçlarının basının eline geçmesiyle çeşitli spekülasyonlara neden olan haberler ve yorumlar yapılmıştı. Gündemi değiştirebilecek ve siyasi anlamda krizler yaratabilecek bu bilginin sızması, o dönemde büyük yankı uyandırmıştı.